İŞYERİNDE GÖZ TARAMASI , YÜZ OKUTMA VE PARMAK İZİ İLE YAPILAN MESAİ TAKİBİ YASAL MI ?

İŞYERİNDE GÖZ TARAMASI , YÜZ OKUTMA VE PARMAK İZİ İLE YAPILAN MESAİ TAKİBİ YASAL MI ?

İŞYERİNDE GÖZ TARAMASI , YÜZ OKUTMA VE PARMAK İZİ İLE YAPILAN MESAİ TAKİBİNİN

KVKK KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ


7 Nisan 2016 tarihinde yürürlüğen giren 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, kişilerin, başta özel hayatlarının gizliliği olmak üzere temel hak ve özgürlüklerini koruma altına almaktadır. Kanun işletmelerin mevcut veri işleme alışkanlıklarını kökten değiştiren düzenlemeler getirmiştir. Özellikle personel devam kontrol sistemlerinde sıklıkla kullanılan parmak izi alma , göz taraması ve yüz tanıma v.b biyometrik veri kullanılan kimlik doğrulama altyapıları oldukça sıkıntılıdır. Peki parmak izi, göz taraması ve yüz okutma sistemleri KVKK ‘ya aykırı mı?


Öncelikle Kişisel Verileri Koruma Kanunu kapsamında biyometrik verinin ne olduğunu inceleyelim.


KVKK md 6/1’de kişilerin genetik ve biyometrik verilerinin özel nitelikli kişisel veri olduğu belirtmiş ancak biyometrik veri tanımına yer verilmemiştir. 

25.05.2018 tarihinde yürürlüğe giren Avrupa Genel Veri Koruma Tüzüğünde (GDPR) biyometrik veri “yüz görüntüleri veya daktiloskopik veriler gibi bir gerçek kişinin özgün bir şekilde teşhis edilmesini sağlayan veya teyit eden fiziksel, fizyolojik veya davranışsal özelliklerine ilişkin olarak spesifik teknik işlemeden kaynaklanan kişisel veriler” olarak tanımlanmıştır.

Danıştay 2013/5342 E. 2013/9525 K. 10.12.2013 tarihli kararında “Parmak izi ya da yüz tarama sistemi” gibi biyometrik yöntemler ile mesai takibi uygulamasının, kamusal alan da olsa “özel hayatın gizliliği” ilkesi kapsamında bulunduğu ve toplanan verilerin ileride başka bir şekilde kullanılamayacağına dair bir güvencenin mevcut olmadığı göz önünde tutularak hukuka aykırı bir işlem olarak değerlendirildiği “ kararına varmıştır.

Kişisel verilerin kayıt altına alınması, işlenmesi ve aktarılması gibi işlemlerin yapılabilmesi için hukuka uygunluk gereklidir. Hukuka uygunluk, kişilerin rızasından veyahut kanundan doğabilir. Parmak izi, göz taraması ve yüz okutma kayıtlarının, kişisel verilerin özel nitelikli hali olduğundan dolayı kanun bu verilerin işlenebilmesini de özel izin şartına bağlamıştır. KVKK 6/2 ye göre, özel nitelikteki kişisel verilerin kayıt altına alınması, bireylerin kişisel verilerinin işlenmesi yönünde ki rızalarını açıkça ortaya koymuş olmalarıdır. Devam eden üçüncü fıkrada ise “Birinci fıkrada sayılan sağlık ve cinsel hayat dışındaki kişisel veriler, kanunlarda öngörülen hâllerde ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın işlenebilir.” denilmektedir. Tüm hususlar göz önünde bulundurulduğunda personel devam kontrol sistemlerinin kullanımı “kanunda açıkça öngörülmediğinden” geriye “açık rıza” kalmaktadır.

Açık rıza “belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza” dır. Açık rızanın, “Belirli bir konuya ilişkin olması”, “Rızanın bilgilendirmeye dayanması” ve “Özgür iradeyle açıklanması” şeklinde üç unsuru vardır.

Bu rıza herhangi bir yararlanmanın ön şartı olarak alınmamalıdır. İşçiden alınan rıza, işçinin çalışma hayatına devam etmesi veya işe alımının ön şartı olmamalıdır aksi halde bu rıza özgür iradeyi sakatlamakta ve kişiyi bu rızaya zorlamaktadır. Alınan bu rıza kanunda özel bir şekil şartına bağlanmadığından sözlü dahi olabilir fakat bu veriyi alannın kişilerden açık rıza aldığını ispatlayabilmesi için bunu yazılı bir şekilde yapılmasında fayda vardır.

Bu rıza alınırken işverenin sahip olduğu bir yükümlülüğü vardır, aydınlatma yükümlülüğü. İşveren, işçiye bu verileri hangi amaç ve hukuki sebeple kullanılabileceğini ve kimlere aktarılabileceğini, işçinin alınan verilerine ilişkin KVKK madde 11 de belirtilen haklarının neler olduğunu ve bu hakları nasıl kullanabileceğine ilişkin aydınlatma yapma yükümlülüğü  vardır.

Bu aşamaları tamamlayan işverenin işçinin biyometrik verisi ile mesai takibi yapabileceği düşünülse de KVKK kapsamında kişilerden alınan kişisel verilerin sınırlı ve ölçülü olması gerekmektedir.

KVKK md. 4/2-ç ‘… İşlendikleri amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olma…’’ ifadesinin tanımı yapılmamıştır ancak kanunun lafzına baktığımızda bu ölçülülük, o iş yerinde biyometrik veri kullanılmasının ne derece zaruri olduğu, bu yöntemden başka, kişinin kişisel verilerini kayıt altına almayan başka bir sistemin uygulanabilir olup olmadığı, biyometrik veri kayıtları hangi amaç için alınmışsa o amaç dışı kullanılmaması gibi kıstaslar göz önünde bulundurularak tespit edilebilir.

Ancak unutmamak gerekir ki; özel nitelikli kişisel veriler arasında yer alan parmak izi, göz taraması ve yüz okutma kayıtları 6698 sayılı Kanunun 12. Maddesi gereği ağır ve maliyetli teknik tedbirler altında muhafaza edilmelidir. 

Personelden parmak izi, göz taraması, yüz okutma kullanımına ilişkin açık rıza alınırken; özel nitelikli kişisel verilerinin işlenmesine ve saklanmasına ilişkin hazırlanmış kurumsal politikaların yanı sıra güvenli tutulacağına dair taahhütname verilmesi gerekmektedir. Personelden parmak izi, göz taraması, yüz okutma kullanımına ilişkin alınan açık rıza ancak personele verilecek bu güvenlik taahhütnamesiyle geçerli olacaktır.

Tüm bu hususlar göz önünde bulundurulduğunda işverenler tarafından işçilerin mesai takibi için  göz tarama, yüz okutma ve parmak izi alma sistemlerinin kullanması KVKK kapsamında amaçla, bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olmadığı gibi alınan verilerin işlenmesi ve saklanması açısından da risklidir.

Alanında Uzman İş Ortaklarımızla En Doğru Şeklinde Hizmet Vermekteyiz

Rukiye Çetinkaya Hukuk Bürosu kurumsal yapısı ve alanında uzman iş ortakları ile müvekkil memnuniyetini ön planda tutarak çözüm odaklı çalışmaktadır.

İletişime Geç